Noord-Nederlands Trein & Tram Museum

Noord-Nederlands Trein & Tram Museum

In Zuidbroek staat het Noord Nederlands Trein & Tram Museum. Niet te verwarren met het Spoorwegmuseum in Utrecht (https://www.spoorwegmuseum.nl/) wat voor veel noordelingen, zeker de wat ouderen, toch wel ver weg is, pretentieus en duur. Boven op de reis komt nog eens een ticket van € 17,50 per persoon.

 

Bronnen: nnttm, Groninger Archieven

Auteur: JD

Nee, Zuidbroek is een stuk dichterbij, een stuk betaalbaarder en zeker zo interessant.
Het Noord-Nederlands Trein &Tram Museum is een spoorwegmuseum, dat is gevestigd in het 19e-eeuwse gebouw van het station Zuidbroek. In 2011 verstrekte de Provincie Groningen een subsidie van 100.000 euro voor de restauratie van het stationsgebouw en de exploitatie van het museum. 
Adres: Stationsstraat 5, 9636 BA Zuidbroek.   

Station Zuidbroek is  het oudste stationsgebouw van de provincie Groningen. Voor het dorp en met name de Stationsstraat is het een markant en beeldbepalend object met een historische waarde. In 1959 is een groot deel van het station Zuidbroek afgebroken waarbij de bovenverdieping verdween en de vleugels met de helft werden ingekort. Toch bleven de karakteristieke elementen behouden als een station van Brederode. Station Zuidbroek is het enige overgebleven stationsgebouw van dit type. Mede om die reden heeft de toenmalige gemeente Oosterbroek in 1989 besloten het stationsgebouw van de NS te gaan huren. Een destijds voorgenomen sloop werd daarmee gelukkig voorkomen. Echter door het ontbreken van een passende functie verpauperde het stationsgebouw snel en in 2001 stond sloop opnieuw op de agenda. De eigenaar, NS Vastgoed, was het gebouw liever kwijt dan rijk. Dit trof enkele inwoners uit de omgeving en zij spanden zich in om te zoeken naar een passende herbestemming van het gebouw. Zij verenigden zich in de stichting Noord-Nederlands Trein & Tram Museum die zich inspant om het gebouw in oude luister te herstellen en daarin een museum onder te brengen dat zich richt op de presentatie van het Noord-Nederlandse verleden van ijzer en stoom, sporen en rijtuigen, treinen en trams. Hun inspanningen resulteerden in de aankoop en restauratie van het stationsgebouw en het opbouwen van een museale kerncollectie. De restauratie van het pand is  eind 2014 naar zijn oorspronkelijke verschijningsvorm gerealiseerd.   

Waterstaatstation

Bij de door de Staat aangelegde spoorlijnen behoorde ook de bouw van stationsgebouwen. Hiervoor ontwierp de bouw- en werktuigkundige K.H. van Brederode in 1862 vijf standaardtypen stations. Deze zogenoemde “Waterstaatsstations” waren economisch, deugdelijk en functioneel, terwijl ze toch een zekere grandeur uitstraalden. Zuidbroek, dat in 1865 werd gebouwd, is te beschouwen als een uitvoering van het type derde klasse dat afwijkt van het oorspronkelijke ontwerp met een middenrisaliet, dat afgeschuinde hoeken en iets meer versiering van de gevels heeft. Deze uitvoering werd ook gebouwd in onder meer Assen, Heerenveen, Hoogeveen, Hoogezand en Nieuweschans. Deze zijn helaas allemaal afgebroken.   

In het museum is het Noord-Nederlands verleden van treinen en trams, ijzer en stoom, sporen en rijtuigen te zien, en alles wat daarmee te maken heeft. In de vaste expositie worden onder anderen foto’s en tekeningen, kaartjes, kostuums, petten, documenten, seinen en technisch materiaal tentoongesteld. U ziet dat de tijden enorm veranderd zijn. In de vestibule vindt u bijvoorbeeld de prachtig gerestaureerde loketten uit de tijd dat er nog geen kaartjesautomaat op het perron was en er geen OV-chipkaart bestond.  

In de wachtkamer 1e/2e klasse zijn regelmatig nieuwe, interessante wisselexposities, een terugkerend bezoek aan het museum waard! Naast alle informatie die u op de tekstpanelen kunt lezen is er een `interactieve digitale rondleiding en willen onze medewerkers u graag meer uitleg geven. Moe geworden? Dan kunt u zittend op een echte treinbank naar een film kijken of wat in het museumcafé drinken. En misschien nog even rondsnuffelen in het museumwinkeltje.  

Als je het station binnen stapt, waan je je meteen een groot aantal jaren terug. De hele ambiance straalt de rust van de 50er jaren uit, hoewel de geschiedenis van het station én de plaats Zuidbroek véél verder teruggaat. Het ontwerp van het stationsgebouw uit 1865 is van het type "Hoogezand" van de standaardstations van de Staatsspoorwegen. Zuidbroek is het enige nog overgebleven gebouw van dit type. De geschiedenis van Zuidbroek gaat tenminste terug tot de middeleeuwen. In het kantoor van de stationschef zie je een oude telefoon naast een, voor sommigen van ons nog bekende, schijfmachine staan van vóór het computertijdperk.   

  

In de gang staan enkele kunsstofmensen in origineel uniform uit onze kindertijd, De loketten staan erbij of je er nog steeds een treinkaartje kunt kopen; er staan zelf een paar koffers te wachten op de passagiers die ze mee gaan nemen in de trein of naar huis.  

 

De wachtkamers voor de 1e en 2e klas passagiers staan klaar om reizigers te ontvangen. Er valt echt van alles te zien. Een originele telefooncentrale, een oude wissel en als je op het geluid afgaat, kom je in een “heuse” treincabine, waar je je vaardigheden als treinmachinist kunt testen. Je neemt plaats achter het “dashboard” van een heuse trein en kijkt uit over het spoor, dat voor je ligt, Met de bedieningsknoppen en hendels kun he de trein in beweging zetten en de spoorbaan ontrolt zich voor je, als in het echt. Je brengt jouw trein op snelheid en ziet de rails onder je doorschieten. Het is een levensechte opname, met seinen (waarvan je betekenis niet kent) en, inderdaad, stations, waar reizigers staan te wachten om in te stappen. Op tijd stoppen dus en dat valt nog niet mee! Dit lijkt in de verre verte niet op de simulatiespelletjes op je IPhone of tablet. Dit is zó realistisch, zo knap ontworpen, dat je later ’s nachts nog droomt dat in dienst ben van de Nederlandse spoorwegen.   

  

Voor een helicopterview ga ja naar boven.   

Niet naar de voormalige woning van de stationschef (die woonde daar ooit met zijn gezin) maar naar een echte jongensdroom: een enorme modelspoorbaan met rails, gebouwen en … treinen. Alles werkt inzichtelijk en je krijgt een prachtige indruk van alles wart het spoor te bieden heeft. Van oude stoomtreinen, wagons-lits, de oude diesels uit je jeugd, de “blauwe engel (weet u nog?) de prachtige Duitse rijtuigen, tot met het de hoe snelheidstrein. Alles werkt, alles rijdt, geeft licht en geluid en kan ook nog, onder toeziend oog van een medewerker, bediend worden.   

  

Alle medewerkers van het museum zijn overigens gemotiveerde vrijwilligers. Als u genoemd gezien en gehoord hebt – en dat kan voor écht geïnteresseerden wel even duren, is er de stationsrestauratie voor de inwendige trein- tram en museumliefhebber.   

Eenmaal buitengekomen valt het oog op enkele enorme graansilo’s die je misschien in Oekraïne verwacht zou hebben maar niet op de Groninger klei.   

 

Kortom: een bezoek aan Zuidbroek is om meerdere redenen bijzonder de moeite waard.

 

Later bericht    Overzicht    Eerder bericht