Er wordt bijna dagelijks gesproken over “onze” collectieve schuld aan de afstammelingen van “tot slaaf gemaakte” – meestal donkergekleurde” mensen. Lees bijvoorbeeld de krantenkop: “Hèhè, kabinet gaat eindelijk excuses maken voor slavernij”. Diverse gemeentebesturen, bijvoorbeeld die van Amsterdam, zijn de regering al voorgegaan en nog meer gemeentebesturen en bedrijven zullen nog volgen. Ook onze koning zal zich erbij aansluiten, is de verwachting.
Iedereen die een kritisch geluid wil proberen te laten horen of een poging wil doen tot enige relativering in de context van een wijdere blik op geschiedenis van slavernij, loopt de kans om voor racist of erger te worden uitgemaakt.
Maar toch wil ik een poging doen om de zaken in een wat breder verband te zien. Toen ik voor het eerst hoorde over de vraag, nee, de eis van excuses, kwamen er een paar gedachten en vragen bij mij op.
Geloof ik in het verhalen van de zonden der vaderen tot in het derde of vierde geslacht? (Exod. 20:5-6)
Geloof ik in geërfd slachtofferschap? Daar moet ik nog eens goed over nadenken.
En toen ik hoorde over de eis voor excuses, vertelde ik in kleine kring, dat ik verwachtte dat deze eis spoedig gevolgd zou worden door een eis voor compensatie; voor geld …
(Jacob Dijk)
